Cześć

Z cyklu: "Warto wiedzieć":

Żandarmeria Wojskowa na ulicach - w jakim zakresie może kontrolować kierowców?

Zgodnie z zarządzeniem premiera Morawieckiego żołnierze Żandarmerii Wojskowej będą pomagać policji w zakresie ochrony bezpieczeństwa i porządku publicznego. By wiedzieć, co to w praktyce oznacza dla kierowców, trzeba znać „wyjściowe” uprawnienia żołnierzy ŻW wobec kierowców. Te, na pierwszy rzut oka, są bardzo szerokie, ale... tylko w odniesieniu do wybranej grupy kierowców. W praktyce może ich spotkamy na drodze, ale...

Jedynie policja ma pełne uprawnienia do kontroli kierowców, inne służby zajmują się albo określoną kategorią kierowców albo wybranymi typami wykroczeń, albo mają ograniczone terytorium działania

Żołnierze Żandarmerii Wojskowej – co do zasady – nie zajmują się kontrolowaniem cywilów. Mogą jednak robić to w patrolach mieszanych – pomagając funkcjonariuszom policji

Do kontrolowania kierowców ograniczone uprawnienia mają także przedstawiciele innych służb, ale w żadnym wypadku nie są to uprawnienia pełne

Premier Morawiecki wysyła żołnierzy na ulice, mają oni pomagać policjantom w utrzymaniu porządku. Zarządzenie z 26 października już obowiązuje. Co to oznacza dla kierowców w kontekście kontroli drogowej?

§ 1.W związku z rozprzestrzenianiem się epidemii wywołanej wirusem SARS-CoV-2 i wzrostem zachorowań na terenie kraju na COVID-19 żołnierze Żandarmerii Wojskowej udzielą od dnia 28 października 2020 r. do dnia odwołania stanu epidemii pomocy Policji w zakresie ochrony bezpieczeństwa i porządku publicznego.

§ Zarządzenie wchodzi w życie z dniem następującym po dniu ogłoszenia.

Żandarmeria Wojskowa na drodze - skontrolują pojazd i kierowcę?

Co do zasady kontrola drogowa to uprawnienie Policji. W ramach kontroli drogowej policjant może legitymować uczestników ruchu, wydawać im wiążące polecenia co do sposobu korzystania z drogi i z pojazdu, sprawdzania dokumentów pojazdu i weryfikowania ich z danymi zawartymi w bazie CEPiK, policjant może (w razie uzasadnionego podejrzenia) żądać poddania się badaniom trzeźwości albo zawartości w organizmie narkotyków, odczytywania stanu licznika pojazdu, sprawdzania jego sprawności (z kierowaniem włącznie), zatrzymywania dokumentów, uniemożliwienia dalszej jazdy pijanym albo tym, którzy nie mają uprawnień, mierzyć prędkość, korzystać z różnych urządzeń pomiarowych, wysyłać kierowców na badania kontrolne, zatrzymywać prawo jazdy, itp. Mówi o tym wprost art. 129 Prawa o ruchu drogowym.

Policja może działać na całym terytorium RP, ale uwaga – też nie bez ograniczeń. Nie może np. wykonywać wymienionych uprawnień w stosunku do personelu obcych przedstawicielstw dyplomatycznych. Wszystkie inne służby – w tym Żandarmeria Wojskowa – mają ograniczenia znacznie, znacznie większe, ich uprawnienia są zawężone albo co do terytorium działania albo osób, które mogą kontrolować, albo kategorii działań, które mogą podejmować. W przypadku żołnierzy Żandarmerii Wojskowej mamy do czynienia z ograniczeniem podmiotowym ich kompetencji: kontrole przeprowadzane przez żołnierzy ŻW mogą dotyczyć po pierwsze, kierujących pojazdami Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej i, po drugie, żołnierzy pełniących czynną służbę wojskową kierujących innymi pojazdami – a więc żołnierzy służby czynnej kierujących samochodami prywatnymi. Co do zakresu uprawnień żołnierzy ŻW, to jest on taki sam, jak uprawnienia policjantów w odniesieniu do cywilów. Ale spokojnie: to, że większość mężczyzn ma książeczkę wojskową nie znaczy, że są żołnierzami!

Kontrola ruchu drogowego w stosunku do kierujących pojazdami Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej oraz w stosunku do żołnierzy pełniących czynną służbę wojskową kierujących innymi pojazdami, pilotowanie pojazdów, a także kierowanie ruchem drogowym w związku z pilotowaniem pojazdów wojskowych należy do Żandarmerii Wojskowej i wojskowych organów porządkowych. W tym zakresie Żandarmerii Wojskowej i wojskowym organom porządkowym przysługują uprawnienia policjantów określone w ust. 2.

Podkreślmy to wyraźnie: żołnierze ŻW mają uprawnienia kontrolne TYLKO w odniesieniu do wojskowych i kierujących pojazdami wojskowymi.

Żandarmeria Wojskowa - a jednak przeprowadzi kontrolę drogową?

W praktyce, w odniesieniu do kontroli ruchu drogowego, można sobie wyobrazić sytuację, gdy żołnierz poprosi nas o dokumenty, jednak nie będzie on sam – w patrolu musi być przynajmniej jeden policjant. Zwyczajowo policjanci nie kontrolują ruchu drogowego samotnie, ale w parach albo większych grupach. W sytuacji, gdy policjantów brakuje (bo są chorzy, bo biorą urlopy, nie chcąc brać udziału w ulicznych rozróbach, itp.), może się więc zdarzyć (tak było już wiosną), że pojawią się na ulicach patrole mieszane. Ale też – co do zasady – kierowca nie ma obowiązku rozmawiać z żołnierzem czy legitymować się przed nim. Gdy z radiowozu wynurza się policjant i prosi o dokumenty – wtedy pojawia się obowiązek.

A co, jeśli zobaczymy na drodze żołnierza z lizakiem, który nas zatrzymuje? No cóż – żołnierze obok kilkudziesięciu innych „zawodów” – należą do grupy uprawnionej do kierowania ruchem (nie mylić z kontrolą ruchu drogowego!). Ignorując „lizak” trzymany przez żołnierza, ryzykujemy tak samo, jak ignorując polecenia kierującego pielgrzymką – nigdy nie wiadomo, czy nie uzyskał on uprawnień do kierowania ruchem. A zatem zatrzymujemy się i stosujemy do poleceń kierującego ruchem. Na prośbę o dokumenty możemy je okazać, ale możemy też poprosić, by po nasze „papiery” pofatygował się policjant. Odmowa cywila wylegitymowania się przed żołnierzem nie stanowi wykroczenia.

Żandarmeria Wojskowa pomoże policji – w jakiej sytuacji?

Zarządzenie premiera Morawieckiego z jednej strony odnosi się do epidemii Covid-19, z drugiej strony mówi o „ochronie bezpieczeństwa i porządku publicznego” – a zatem jest tak szerokie i nieprecyzyjne, że w praktyce żołnierze ŻW mogą z jednej strony pojawić się na ulicach w ramach mieszanego patrolu kontrolującego ruch drogowy, a z drugiej – występować obok policji jako wsparcie przy pacyfikowaniu zamieszek. Trzymajmy się jednak tego, że ich samodzielne uprawnienia wobec kierowców-cywilów są zerowe!

Co może Straż Graniczna?

Stosunkowo szerokie uprawnienia względem kierowców mają także funkcjonariusze Straży Granicznej. Choć nie mogą np. występować do starosty z wnioskiem o skierowanie kierowcy na badania lekarskie albo na egzamin sprawdzający, ale mogą legitymować kierowcę, sprawdzać dokumenty samochodu, badać kierowców pod kątem trzeźwości, wydawać wiążące polecenia, itp.

Inspekcja Transportu Drogowego – mogą zatrzymać każdego!

Zasadniczo inspektorzy ITD zajmują się kierowcami, którzy wykonują transport drogowy, ale w ostatnich latach ich uprawnienia znacząco się zwiększyły. Mają oni prawo m.in. do:

Korzystania z urządzeń kontrolno pomiarowych, przenośnych i stacjonarnych, w tym fotoradarów. W praktyce ITD obsługuje polski system fotoradarowy, weryfikuje „urobek” urządzeń, rozsyła wezwania do właścicieli aut i karze winnych mandatami

Sprawdzania trzeźwości kierowców (albo pozostawania pod wpływem narkotyków)

Zatrzymywania i kontroli kierowców, którzy rażąco naruszyli przepisy ruchu drogowego. Przepisy nie mówią konkretnie, jakie naruszenie przepisów jest rażące, jest tu pole do interpretacji.

W ramach kontroli ruchu drogowego inspektorzy ITD mogą wysyłać wezwania nie tylko do kierowców, lecz także właścicieli pojazdów

Oznacza to, że ryzyko, iż zostaniemy zatrzymani przez inspektora ITD – jeśli kierujemy autem osobowym – jest bardzo małe, choć niewykluczone. Rośnie, jeśli ciągniemy podejrzanie dużą przyczepę albo jedziemy o wiele za szybko.

Straże gminne (miejskie) – mniejsze uprawnienia niż kiedyś

Z kolei uprawnienia straży gminnych w zakresie kontroli ruchu drogowego zostały mocno ograniczone: straże utraciły m.in. prawo do korzystania z fotoradarów i podobnych urządzeń pomiarowych.

W ramach wymienionych wyżej uprawnień strażnicy mogą kontrolować dokumenty, wystawiać mandaty, wydawać polecenia.

W lesie – kierowcę skontrolują także Strażnicy Leśni

W lesie albo na terenie parków narodowych można z kolei natknąć się na Strażników leśnych lub funkcjonariuszy Straży Parków. Zajmują się oni wykroczeniami polegającymi na wjeździe w miejsca, gdzie obowiązują zakazy wjazdu, łamaniu zakazów zatrzymywania się i postoju. W ramach tych uprawnień mogą zatrzymywać pojazdy, legitymować kierowców i wydawać polecenia. Strażnicy leśni – podobnie jak strażnicy gminni – nie mogą wprawdzie badać trzeźwości kierowców, ale w przypadku uzasadnionego podejrzenia nietrzeźwości mają obowiązek uniemożliwienia kierowcy dalszej jazdy – aż do czasu przybycia policji.

Źródło: Auto Świat

https://bit.ly/37MZekG

Maciej Brzeziński
Wydawca